Op zaterdag 3 oktober, daags voor de feestdag van de Heilige Franciscus van Assisi, tekende paus Franciscus zijn derde nieuwe encycliek in de basiliek bij het graf van de 13de-eeuwse St. Franciscus.
Over broederschap en sociale vriendschap
De encycliek is een brief van paus Franciscus aan alle gelovigen van de hele wereld. Paus Franciscus begint deze rondzendbrief met de woorden Fratelli Tutti – allen broeders (en zusters). Met deze titel put de paus inspiratie uit de “Wijsheidsspreuken” van Sint Franciscus van Assisi.
Broederschap en sociale vriendschap tussen mensen is het centrale thema van deze encycliek. Het is het thema dat paus Franciscus nader aan het hart ligt. Dat alle mensen elkaar steeds meer als broeders en zusters gaan zien met zorg voor elkaar. De kern van zijn boodschap is dat we allen openstaan voor de medemensen van andere nationaliteiten, ras, religie, culturen en achtergronden.
Nederlandse vertaling en korte samenvatting
De tekst van de encycliek in een zeer voorlopige Nederlandse vertaling kunt u hier alvast lezen.
Mocht u de tekst van de gehele encycliek in één van acht andere talen willen lezen, dan kunt u hier terecht.
De persdienst van het Vaticaan stelde onderstaande korte samenvatting ter beschikking (vertaling door RKDocumenten.nl).
Schaduwen van een gesloten wereld
De schaduwen van een gesloten wereld (titel van hoofdstuk 1) verspreiden zich over de wereld, waardoor gewonde mensen langs de kant van de weg staan, buitengesloten en afgewezen. Deze schaduwen dompelen de mensheid onder in verwarring, eenzaamheid en leegte. We ontmoeten een vreemdeling op de weg (hoofdstuk 2); hij is gewond. Tegenover deze realiteit zijn twee houdingen mogelijk: zonder sympathie voorbijgaan of met hem stoppen. Onze keuze zal de aard van onze persoon of ons politiek, sociaal en religieus project bepalen.
Universele liefde
God is universele liefde, en wanneer we deel uitmaken van deze liefde en haar delen met anderen, zijn we geroepen tot universele broederschap. Dat is openheid. Er is geen anderen of zij, er is alleen wij. Wij verlangen, bij God en in God, naar een open wereld (hoofdstuk 3) (zonder muren, zonder grenzen, zonder uitsluitingen en zonder vreemden), en daarvoor hebben en willen we een open hart (hoofdstuk 4). We beleven een sociale vriendschap, we zoeken een moreel goed, een sociale ethiek, omdat we weten dat we lid zijn van een universele broederschap. We zijn geroepen tot ontmoeting, tot solidariteit en tot dankbaarheid.
Open hart
Om een open wereld met een open hart te bereiken, moet het beste beleid (hoofdstuk 5) worden gevoerd. Een beleid voor het gemeenschappelijk en universeel goed, een beleid voor het volk en met het volk. Met andere woorden, een volkspolitiek, uitgevoerd met een sociale liefdadigheid die de menselijke waardigheid nastreeft, en uitgevoerd, met politieke liefde, door mannen en vrouwen die de economie integreren in een sociaal, cultureel en volks project.
Sociale vriendschap
Weten hoe je een dialoog voert, is de manier om de wereld te openen en sociale vriendschap op te bouwen (hoofdstuk 6); en het is de basis voor een betere politiek. Dialoog respecteert, accepteert en zoekt de waarheid. Dialoog laat een cultuur van ontmoeting kiemen. Zo wordt ontmoeting een manier van leven, een passie en een verlangen. Wie de dialoog nastreeft is welwillend, erkent en respecteert de ander.
Hernieuwde ontmoeting
Maar dit is niet genoeg. We moeten de wonden van de mislukte ontmoeting onder ogen zien en paden van een hernieuwde ontmoeting bewandelen (hoofdstuk 7). Wonden moeten verzorgd worden en de vrede moet hersteld. Daar is moed voor nodig. Moed om uit te gaan van de waarheid en de historische waarheid te erkennen. De waarheid gaat onafscheidelijk samen met gerechtigheid en barmhartigheid. Ze is onmisbaar op weg naar vergeving en vrede. Vergeven, maar niet vergeten. Conflicten zijn onvermijdelijk, maar geweld is niet aanvaardbaar. Daarom is oorlog onaanvaardbaar en moet de doodstraf afgeschaft worden.
Broederschap
De verschillende religies in de wereld erkennen de mens als een schepsel van God en dus als broeders. Religies zijn tot dienst aan de broederschap in de wereld geroepen (hoofdstuk 8). Door ons open te stellen voor de Vader van allen, erkennen we onze universele toestand als broeders. Voor christenen is de bron van menselijke waardigheid en broederlijkheid te vinden in het Evangelie van Jezus Christus, dat ons handelen en onze engagementen richting geeft. Deze weg van broederlijkheid geeft ons ook een Moeder, genaamd Maria.
Ter wille van de vele slachtoffers van onze gesloten wereld, liggend aan de kant van de weg, roept Paus Franciscus ons op om ons het verlangen naar broederschap in de wereld eigen te maken en in praktijk te brengen. En dat begint met de erkenning dat we Fratelli tutti zijn, allen broeders en zusters.
1. “Fratelli tutti”, schreef de heilige Franciscus van Assisi om alle broeders en zusters toe te spreken en een levensvorm met een evangelische inslag voor te stellen. Van deze raadgevingen zou ik er één willen belichten waarin hij een liefde uitnodigt die de grenzen van de geografie en de ruimte overstijgt. Daar verklaart hij degene die van de ander houdt gelukkig “zowel zijn broer als wanneer hij ver van hem vandaan is en wanneer hij bij hem is”. Met deze paar eenvoudige woorden gaf hij uitdrukking aan de essentie van een open broederschap, die het mogelijk maakt dat elke persoon erkend, gewaardeerd en geliefd wordt buiten de fysieke nabijheid, buiten de plaats van het universum waar hij geboren is of waar hij woont.
2. Deze heilige van broederlijke liefde, eenvoud en vreugde, die mij inspireerde tot het schrijven van de encycliek Laudato Si’, motiveert mij opnieuw om deze nieuwe encycliek te wijden aan broederschap en sociale vriendschap. Want de heilige Franciscus, die zich een broer van de zon, de zee en de wind voelde, wist zich nog meer te verenigen met degenen die van zijn eigen vlees waren. Hij zaaide overal vrede en liep dicht bij de armen, de verlatenen, de zieken, de afgedankte, de laatsten.
Lees verder op de site van RKDocumenten.nl.
Foto Vatican.va: In de basiliek in Assisi, bij het graf van de 13de-eeuwse Sint Franciscus van Assisi, tekende paus Franciscus zijn encycliek
